Yatırım Nasıl Yapılmaz?

 Yatırım Nasıl Yapılmaz?

Son 2 yıldır kendimi finansal okuryazarlık konusunda eğitmeye ve geliştirmeye çalışıyorum. Profesyonel hayata başlayan her bireyin bu konuda kendini geliştirmesi elzem. Bu konuda öğrendiğim bir çok şey var, lakin en iyi öğrendiğim konu nasıl yatırım yapılmaz hususu oldu.

YATIRIM VE RİSK YÖNETİMİ

Ünlü yatırımcı Warren Buffet’ın çok sevdiğim bir sözü var.  “Asla bir derenin boyunu iki ayağınızla ölçmeyin” Aslında bakarsanız bu söz benim yatırım felsefemin temel taşlarını oluşturdu diyebilirim. Özellikle Warren Buffet’ın hocası diye bilinen Benjamin Graham’ın bu minvalde tavsiyeleri de gelişimime ışık tuttu. Herkes para kazanmak, zengin olmak ister. Üstelik bunu da mümkün olan en kısa sürede yapmak ister. İşte sorunlar silsilesi de tam olarak burada başlıyor. Zengin olmak ve hızlı bir şekilde zengin olmak. Bunun bir çok yolu var, en çok bilinenleri “Milli Piyango bileti almak, Kıbrıs Gazinoları” İddia ve benzeri bahis siteleri de bunu sağlayabilir lakin ben bunlardan herhangi birisi ile milyoner olan birisini daha önce görmedim. Gören varsa lütfen yorum olarak belirtsin. Gördüğünüz gibi kumar dışında kısa yoldan zengin edecek pek bir seçenek yok. Borsa ve kripto yatırımını da eğer kumar gibi kullanırsanız onları da bu seçeneklerin arasına ekleyebiliriz. Bu nedenle “yatırım ve risk yönetimi” yatırımcıların unutmaması gereken bir yapı taşı olarak tam karşımızda duruyor.

HERKES KAZANACAĞINI UMUT EDEREK YATIRIM YAPAR

Nasıl yatırım yapmalıyız konusunda bir çok video veya blog yazısı gördüm, okudum. Lakin nasıl yatırım yapmamalıyız konusuna pek fazla değinildiğini görmedim. Çünkü çoğunluk doğru yolu anlatıyor ve yanlış yollardan bahsetmiyor. Belki de doğru olanın yanlışlardan daha fazla ilgi çekmesinden kaynaklıdır bu durum. Risk yönetimi yatırım yaparken en çok önem verilmesi gereken konu. Çünkü nerede ne kadar risk alacağınızı bilememek bazen sizi ölümün kıyısına bile götürebilir. Şaka değil, intihar edenler risk yönetimi yapamadıkları için kendilerini öldürüyorlar. Çünkü yatırım kararı verirken herkes kazanacağı ümidiyle yatırıma başlıyor. Ya ben şu hisseyi, şu coini satın alayım da batayım diyeni duydunuz mu? Duyamazsınız, çünkü herkes kazanacağını düşünüyor ve bir sonraki hamlesini buna göre belirliyor. Ben her zaman bir şeyi satın aldığım zaman, bu alınan şeyi satanın kafasından geçenleri düşünmeye çalışırım. Atıyorum X hissesini satan kişi neden satıyor? Çok kazandı yeter bu kadar bundan sonra yükselmez diyerek mi sattı? Yoksa bu şirketten çok kaybettim deyip stop-loss mu oldu? Yoksa bu hisse bu dönemin şirketi değil diye mi düşünüyor? Aslında satın alınan her hisse/coin vb. yatırım enstrümanı bir ladeşleşme gibi. Satın alan yükseleceğini düşünüyor, satan kişi ise bundan sonra düşeceğini düşünerek satıyor. Tabi short pozisyon vs gibi ters pozisyon açılmadıysa.

  1. KURAL: Asla Para Kaybetme! 2.KURAL: İlk kuralı unutma!

Tekrar Warren Buffet ve Benjamin Graham yatırım tarzına gelecek olursak yatırım yaparken sabırlı olmayı ve bir an önce zengin olamayacağımızı kabul etmekten geçiyor. Risk almayı fakat mantıklı riskler almayı salık veriyor. Akıllı Yatırımcı kitabının yazarı Graham aslında kitabın adıyla bile bir şeyler anlatıyor. Yatırımcının akıllı olması gerektiğini, alabileceği ve alamayacağı riskleri iyi bilmesini tavsiye ediyor. Özellikle değer yatırımı diye bilinen defansif bir yatırım stratejisini savunuyor. Çok riskli işlemlerden kaçınılması gerektiğini ve küçük adımlarla başarılı olunabileceğini söylüyor. Güvenlik marjı diye bir marjdan bahsediyor. Kısaca bahsetmem gerekirse bir hisse senedi için 10 lira değer biçtiyse riski minimize etmek için %20 güvenlik marjı koyuyor ve 8 liraya düşüş olursa alıma geçilmesi gerektiğini söylüyor. Bu sayede kazanmaktan ziyade kaybetmemenin veya daha az kaybetmenin mümkün olduğunu savunuyor. Örneğin 100 bin liralık bir yatırım yaptınız. İki ihtimal var ya paranızı ikiye katlayacaksınız ya da paranızın yarısını kaybedeceksiniz. Eğer paranızın yarısını kaybederseniz (%50’lik bir kayıp) tekrar eski paranıza sahip olmak için %100’lük bir kazanç sağlamanız gerekiyor. Bu ise oldukça zor. İşin kötü tarafı ise para kaybedildikçe daha fazla hırslanıp daha büyük riskler alınabiliyor. Bu ise kaybın dayanılmaz boyutunu arttırmaktan başka hiç bir işe yaramıyor. Bu nedenle ben yazı tura atarak dahi paramı ikiye katlama veya yarısını kaybetme riskine girmezdim. Örneğin intihar vakalarına bakacak olursanız önce ana paralarını kaybediyorlar. Eşlerine, ailelerine ne diyeceklerini düşünürken bu sefer kredili (borçlu) işlemlere başlıyorlar ve sıfırdan öte eksilere düşüyorlar. Ondan sonra tek kurtuluşun ölüm olduğuna karar verip canlarına kıyıyorlar. Onların psikolojisini anlayabilmek için onların durumunu hayal etmeniz gerekir. 10 veya 20 yıllık emeğinizin bir kaç gün içinde yok olduğunu ve bir o kadar da borçlandığınızı bir düşünün bakalım. Hatta 5 yıl boyunca 5 milyon TL kazandığınızı ve biriktirdiğinizi ve bunu LUNA isimli bir coine 1 ay önce yatırdığınızı bir hayal etmeye çalışın. Bir kaç gün önce 1800 liralarda olan kripto para şimdi çoğu borsada delist (liste dışı) oldu.

Risk yönetimi Buffet’ın da söylediği gibi derenin boyunu 2 ayakla ölçmemekle başlıyor. Çünkü dere tahmin ettiğinizden daha derin ise boğulursunuz. Riskli yatırım araçlarına (kripto, forex vb) kaybetmeyi göze alabileceğiniz paralarla yatırım yapmak size belki az kazandırır ama ana paranızın tamamını veya büyük bir kısmını kaybetmenizi de engeller. Amacımız zaten kaybetmemek değil mi? Kaybetmeyen insan aslında kazanmıştır. Ana parasını, yatırımını, birikiminizi kazanmıştır. Örneğin LUNA düştü eski yerine gelir diye kredi çekip yatıranlar şu an ne haldeler hiç düşündünüz mü?

İkinci kural ise borç ile yatırım yapılmaz düşüncesini benimsemekten geçiyor. Bir yatırım aracından art arda 10 kere de para kazansanız bu 11. de kesin kazanacağınız anlamına gelmez. İnsanlar genelde bu yanlışa düşüp daha büyük işlemleri borçla veya kredili işlemlerle yapıyorlar. Nasıl olsa ilk 10 sefer kazanmıştı ve 11. seferde de aynısı olacak diye düşünüyor. Lakin durum hiç umduğu gibi sonuçlanmıyor. İlk 10 seferde kazandığını ve hatta daha fazlasını 11. seferde veriyor. Neden? Çünkü risk yönetimi yok. Ya hep ya hiç düşüncesi ile hareket edenler genelde her şeyini kaybediyorlar. İster kripto para alsınlar, isterlerse hisse senedi. Bu nedenle sepet yapmak sizi büyük kayıplardan korur. Bilinmedik bir coin veya tek bir hisse senedine yatırım yaparak kısa yoldan parayı katlama düşüncesi genellikle hüsranla sonuçlanıyor. Az ile yetinmeyen çoğu bulamaz misali herkes bir anda parasını üçe beşe katlama sevdasına düşüyor. Sonuç ise genelde hep aynı.

Halbuki yıllık reel anlamda (enflasyonun üzerinde) %5 kazanç sizi bir kaç senede çok güzel yerlere getirebilir. Bu sene biraz istisna olsa da enflasyonun sakin olduğu günleri hatırlarsak (umarım en kısa zamanda normale döner) enflasyon %20 iken %25lik bir getiri size uzun vadede ziyadesiyle mutlu etmeye yetmeli. Eğer siz bu kazançla yetinmeyip %100 yapma telaşına düşerseniz emin olun ana paranızı da kaybetmeye başlarsınız. Bazıları profesyonel oluyor veya geleceği iyi okuyor doğru kararlar verebiliyor lakin bu tarz kişiler milyonda bir denk geliyor. Çoğunluk ise neyi neden aldığını bilmeden sadece bir tüyo ile veya anlık kararlarla bu tür işlemlere giriyor.

Nasıl yatırım yapılmaz sorusunun cevaplarına gelecek olursak;

  • Risk yönetimini bilmeden yatırım yapılmaz.
  • Başkasının sözü ile yatırım yapılmaz.
  • Kredili işlemlerle yatırım yapılmaz.
  • Kısa yoldan zengin olmak için yatırım yapılmaz.
  • Tek bir şeye yatırım yapılmaz.
  • Tek bir yatırım enstrümanına yatırım yapılmaz.
  • Yalnızca riskli varlıklara yatırım yapılmaz.
  • Tek seferde bütün parayla yatırım yapılmaz.
  • Finansal okuryazarlık seviyesinde belirli bir yere gelmeden yatırım yapılmaz.
  • Kaybetme ihtimalini unutarak yatırım yapılmaz.
  • Açgözlülükle yatırım yapılmaz.
  • Aşırı heyecanla yatırım yapılmaz.
  • Aşırı özgüven ile yatırım yapılmaz.
  • Uzun lafın kısası hiç bir aşırılıkla yatırım yapılmaz.

Sözümü bir anekdot ile bitirmek istiyorum.

Jeff Bezos, Warren Buffet ile tanıştığında sormuş: – Senin yatırım stratejin bu kadar basitken insanlar neden bunu kopyalamıyor?

Warren Buffet: Çünkü hiç kimse uzun yoldan zengin olmak istemiyor. Herkes kısa yoldan zengin olmanın peşinde.

Herkese uzun soluklu, bol ve bereketli kazançlar dilerim.

Yapılan Yorumlar
Bir Yorum Yapın